Olympische spelen in Brazilië

Blog 20

De andere kant van de medaille

Vandaag komt de olympische vlam aan in Rio de Janeiro. Het sportfeest gaat beginnen met de jacht op de medailles. Waarom werd uit protest de vlam bijna gedoofd op zijn weg naar het Maracanã stadion?  

  
De stad is er klaar voor, schoon geveegd van straatkinderen en daklozen. Bulldozers hebben woonwijken met de grond gelijk gemaakt om plaats te maken voor alle sportfaciliteiten. Eind vorig jaar waren al 4.120 families in Rio hun huis uitgezet en voor bijna 2500 gezinnen dreigde hetzelfde lot. Om de dure spelen te kunnen betalen heeft de overheid het budget voor onderwijs in de staat Rio de Janeiro dit jaar met een kwart gekort. 

Een vriendin vroeg: "Moeten we die spelen in Rio de Janeiro niet boycotten"? Een antwoord had ik niet, want hoe zou je dat willen doen? Er zijn 241 Nederlandse sporters naar Rio vertrokken met 4000 supporters achteraan. Vanaf vandaag krijgen we mooie programma's te zien op NPO met samenvattingen van prachtige sportieve prestaties. Commentaren over van alles in een feestelijke sfeer. Boycotten? Niet kijken? Daar geloof ik niet in. 
Misschien is het goed in plaats van een boycot om de keerzijden van die medailles te belichten aan de hand van twee brieven die wij ontvingen uit Brazilië. 

Zuster Rosa Alice, die werkt in Rio de Janeiro in een oude favela de 'Morro dos Prazeres' (heuvel van het plezier) met een schooltje voor bijlessen en buitenschoolse opvang voor kinderen. Vorig jaar is de morro "gepacificeerd" zoals dat heet en heeft de militaire politie de heuvel bezet en de drugsbaronnen verdreven, maar toch laait zo nu en dan de strijd weer op. Uit haar brief:

Zoals jullie zonder twijfel weten gaat het heel slecht in Brazilië. De grote corruptie en diefstal van schaamteloze politici is een nationale schande! Wat maakt het uit om een rijk land te zijn terwijl de armen geen plek hebben om te wonen, de kinderen zonder studie, de zieken zonder hulp achter gelaten in ziekenhuizen als bouwvallen die in brokken uiteen vallen. Ik hou er van om Braziliaanse te zijn en ik hou van mijn land, maar het is moeilijk om te leven en het leven te delen met de meest behoeftigen in deze realiteit die we nu meemaken. Wij hopen op betere tijden zo de Heere wil....

Nu wordt er alleen gesproken over de Spelen, terwijl 'Zé Povo' (Jan met de pet) geen kant uit kan want alles is heel duur geworden. Het geweld van politie is schrikbarend. 
Vandaag (28 juli) beginnen de vakanties voor de kinderen tot begin september. Als alles normaal en rustig was, konden we leuke activiteiten organiseren met de kinderen gerelateerd aan de spelen, maar onze angst is groot en we willen de kinderen niet gevaar te brengen. 
Mijn groet aan allen! Rosa Alice.  

De tweede brief is van Roberta en Ademilson Barros de Nascimento, die schrijven over hoe desastreus de gevolgen zijn voor de armen die het meest lijden onder de corrupte regering.  

Recife, Pernambuco, Brazilië

Even voorstellen:

Twee onderwijzers, Roberta en Ademilson trouwden met elkaar in 1983. Regelmatig klopten kinderen op hun deur voor eten, kleding of wat geld. "Waarom gaan jullie niet naar school?", vroegen Roberta en Ademilson. "Omdat wij thuis moeten meehelpen. Wij gaan langs de huizen om geld of eten te vragen", was hun antwoord. Zij konden zelfs straf verwachten als ze zonder iets thuis kwamen. Roberta en Ademilson vroegen zich af of zij de kinderen niet beter konden helpen door voor hen een avondschooltje te beginnen. De kinderen konden dan overdag blijven bedelen, schoenen poetsen en auto’s wassen. 

Na een maand kwamen er twintig kinderen naar de lessen. De lessen begonnen met de verhalen van de straat en het uitwisselen van hun ervaringen die dag. In 1984 en 1985 kwamen al dertig kinderen naar hun huisje. Niet alleen kinderen maar ook jongeren, meldden zich bij Roberta en Ademilson. Op den duur konden zij de toeloop van kinderen niet meer aan en zochten hulp. In die beginjaren werden zij gesteund door enkele basisgroepen van de Rooms Katholieke kerk. Helaas zijn die in de loop der jaren verdwenen en stonden ze er alleen voor. Zonder steun was het niet vol te houden naast hun normale onderwijzersbaan. Gelukkig kwam er hulp van Terre des Hommes uit Zwitserland. Met die hulp konden zij een terrein aanschaffen met opstallen in de wijk Linha do Tiro in Recife en was er ruimte voor vijftig kinderen. Zo groeide het avondschooltje uit naar het Centro de Atendimento a Meninas e Meninos: CAMM. (Centrum voor opvang van meisjes en jongens) en ook overdag open staat voor de kinderen van de straat.

In 1990 kregen zij ook hulp uit Nederland van 'Kinderen in de Knel" hulporganisatie van de PKN. Toen Roberta en Ademilson daar op bezoek waren bezochten zij ook ons en het Inloophuis. Vanaf die tijd hebben wij contact met hen en zijn we verschillende keren bij hen in Recife op bezoek geweest. Ook enkele keren met een groep deelnemers van het Inloophuis.  Nog steeds is er veel geweld en armoede in de wijk en nog steeds moeten veel kinderen bedelen om te overleven. Het CAMM biedt hen een veilige plek en ondersteuning en waar nodig begeleiding van het gezin.

Dilma Rousseff, van de Arbeiderspartij.

Lucas 16:31

Lieve Vrienden, In deze dagen beleven wij in ons land een enorme politieke crisis die de hele bevolking aangaat, maar zoals altijd de armen treft. Wij maken een rumoerige en chaotische tijd mee. Het eeuwige gebrek aan ethiek van de politici, die geen enkel middel schuwen om zich te verrijken, bezorgt ons iedere dag nieuwe schandalen. In ons land was een zekere verwachting geschapen door een regering onder leiding van Lula, van de PT, de arbeiderspartij. Gedurende 13 jaar was deze aan de macht en zijn regering heeft veel verbeteringen gebracht voor het leven van de arme bevolking, op het land, de huisvesting, onderwijs en koopkracht.  maar creëerde ook een linkse elite met veel macht in de politiek. Er kwam een enorme ongeremde corruptie aan het licht gecoördineerd door de grote ondernemingen speciaal de bouwondernemingen, o.a. bij Petrobras  onze nationale oliemaatschappij, waar vele politici van links tot rechts in zijn betrokken.

Het resultaat van dit alles: Deze rechtse corrupte politici hebben om hun hachje te redden de opvolger van Lula, president Dilma van de PT voor 180 dagen geschorst en aangeklaagd. Er is geen enkel bewijs dat zij bij de corruptieschandalen is betrokken. Zij is juist de enige die schone handen heeft. Nu hebben wij een interim-president en nieuwe ministers, een rechtse kliek die in een keer de macht overnam van een linkse kliek. Met de straatprotesten en demonstraties wordt de repressie van de politie alleen maar erger. Er vindt een enorme afbraak plaats van culturele activiteiten. Voor de armen is een enorme reductie van de “Bolsa Família” een ramp. (ondersteuning van de armste families) Geen schoollunches meer op de openbare scholen die ook kampen met grote tekorten op onderwijzers, infrastructuur en materialen. Kansspelen worden gelegaliseerd (die zijn in handen van de georganiseerde misdaad).

Gistermiddag kwam een moeder huilend van wanhoop aanlopen bij het CAMM, ze vertelde dat ze sinds januari geen salaris meer had gekregen als kookster van de schoolmaaltijden op de school van de Gemeente Recife… Zana, de moeder van Tice, ontving geen hulp meer van de “bolsa familiar” in paniek stak zij haar barak in brand en rende schreeuwend de straat op ... De ouders van Eric zijn werkloos en hadden geen geld voor Eric om foto’s te laten maken voor een schooldocument. De jongen stal stiekem 10 Real (€ 2,50) van zijn ouders. De vader ontdekte dat en buiten zinnen sloeg hij zijn zoon tot bloedens toe.Twee geschrokken buurvrouwen kwamen Roberta halen om de jongen tegen de vader te beschermen. Daar aangekomen barstte de man in huilen uit en verontschuldigde zich honderd maal en legde de hopeloosheid uit waarin de familie verkeert.

Ik hoop dat ik jullie iets van onze realiteit heb kunnen laten zien van de huidige situatie in Brasil en speciaal die van ons, het CAMM en onze buurt. Met in Brasilia een zee van politieke bagger kunnen wij een enorme chaos verwachten. Onze hoop die er was op verbetering is vernietigd. Wat we zagen gebeuren met de wereldkampioenschappen voetbal gebeurt opnieuw met de miljoenen verslindende Olympische spelen in Rio de Janeiro. Het slaat ons bang om het hart. Toch sluiten wij af in de hoop dat eens ons volk zal kunnen leven in welzijn en gerechtigheid, met broedergroet,  

"Een paar dat gelooft in het leven.” 

Boven de brief van Ademilson en Roberta schreven zij Lucas 16:31: 
"Maar Abraham zei: Je zegt dat je broers niet luisteren naar Mozes en de profeten. Dan zullen ze ook niet luisteren naar iemand die opstaat uit de dood".

Deze regel is het slot van een gelijkenis, een verhaal over een rijke man en de arme Lazarus. Het is een kritiek op een samenleving waarin de rijken leven in luxe en overvloed en de armen dood gaan van de misère. Probleem is dat de rijken leven in hun isolement los van de realiteit van de armen. Om dat isolement te doorbreken moeten de rijke mensen hun hart openen en zich richten naar de armen om een samenleving te creëren waar de welvaart door allen wordt gedeeld. 
(Uit commentaar Biblia sacrada, ed. Paulinas)

Zenobia, slavin van het paleis

Blog 18

Curaçao, landhuis Bloemhof,

Presentatie van het boek “Zenobia”,

geschreven door Cynthia Mc Leod-Ferrier

De finefleur van de Curaçaose literaire kring was zondagmorgen 31 januari aanwezig in landhuis Bloemhof, waar Cynthia Mc Leod haar nieuwe boek presenteerde "Zenobia" slavin van het paleis. Onder de schaduwrijke bomen stonden een honderdtal witte stoeltjes klaar om het publiek te ontvangen. Een prachtige, door de omgeving toch enigszins koloniale ambiance. Veel eilanders, en vooral ook veel mensen met hun roots in Suriname en Indonesië.

Een behoorlijk 60+ gehalte, luchtige zomerjurken en  witte broeken en hemden. Een kopje poederkoffie was te krijgen maar het hete water was op dus even wachten tot het water aan de kook was. Een prettige losse sfeer. Veel mensen kennen elkaar en maken gebruik van de gelegenheid om belangstellend te vragen naar het wel en wee van de ander. Een buiten-bijeenkomst met opvallend veel vrouwen. Ook hier lezen meer vrouwen dan mannen. Alles keurig verzorgd totdat de voorzitster, directeur van het landhuis Bloemhof de opening wilde gaan doen toen bleek dat de geluidsinstallatie abnormaal veel snerpend geluid gaf en bij tijd en wijle stil viel. Tot halverwege de presentatie bleef dat een zeer storend element, maar dank zij de boeiende en verrassende vertelkunst van schrijfster Cynthia Mc Leod bleef het publiek geboeid luisteren en nam men de kwaliteit van het geluid voor lief. 

Wij leerden mevrouw Mc Leod-Ferrier kennen als iemand die volledig begaan is met de geschiedenis van Suriname en met name de koloniale geschiedenis. Haar verfilmde boek “Hoe duur was de suiker” was het meest verkochte boek in Suriname gedurende 20 jaar. Nu heeft zij opnieuw een op feiten en bronnen gebaseerd boek geschreven “Zenobia”. Zij vertelde prachtig in haar Nederlands hoe zij in het fictieve verhaal gebruik maakt van historische bronnen. Dat kost veel onderzoek en geduld. Het was haar persoonlijke wens om nu een boek te schrijven helemaal vanuit de beleving van de slavin Zenobia. 

Geschiedenis heeft haar liefde, maar zij studeerde letteren. Gaf les op de middelbare school in Suriname in de klassen 4 – 6 VWO. En tot haar schrik bleek dat heel veel jongeren eigenlijk heel slecht kennis hadden van de geschiedenis van Suriname. Zij is toen begonnen voor de leerlingen boottochten te organiseren vanuit Paramaribo over de rivier naar de oude fazenda’s de oude koloniale landerijen die het vroeger van de slavenarbeid moesten hebben. Met hart en ziel zet zij zich in voor de verbreding van de kennis over de geschiedenis van Suriname en heeft nu een nieuw boek geschreven: Zenobia, slavin op het paleis.

Na afloop was het mogelijk om het boek te kopen. Na wachten en enigszins dringen bleek dat het boek al snel uitverkocht was en de dochter van mevrouw Mc Leod werd naar het hotel gestuurd om nog een koffer vol met boeken op te halen.

Mevrouw Cynthia Mc Leod bladert belangstellend in ons boek.
Naast haar de dichter Shrinivási

Tijdens het wachten op de boeken hadden Margje en ik een onderonsje met mevrouw Mc Leod en hebben haar een boek van ons overhandigd met een DVD “Braziliaanse Koorts”. Zij vroeg aan ons of de DVD ook op de televisie in Suriname zou mogen worden uitgezonden. Was blij met het boek. Tijdens het wachten kon ik even kennis maken met de heer Shrinivási, een beroemde internationale dichter in Curaçao, van Hindoestaanse afkomst. We spraken over de taalvervormingen gedurende de eeuwen. Een oude gevoelige man met brede belangstelling. De boeken waren eindelijk gearriveerd. 

Te midden van een twintigtal dames en met ‘beschaafd’ dringen om vooraan te komen kon ik uiteindelijk de twee boeken in ontvangst nemen waarop Margje naar Mevrouw Mc Leod ging met de boeken, die deze van harte en vriendelijk heeft gesigneerd. 

Foto's Margje Eshuis

In de universiteit van Curaçao gaf mevrouw Mc Leod  op donderdagavond 4 februari een lezing met als onderwerp 'Vrouwen in de Surinaamse literatuur'. In een volle collegezaal vertelde zij boeiend en vrolijk over haar jeugd, de talen die gesproken werden in Suriname, de taal tussen slaaf en meester, over het neger-engels en hoe het Nederlands met straffe hand werd opgelegd aan de kinderen op school.







Op ons verzoek of zij gedurende de presentaties in Nederland ook Amersfoort wil aandoen reageerde zij positief en gaf ons de nodige adressen. De bibliotheek Amersfoort heeft ons idee vlot overgenomen en kunnen realiseren. Dus trek je agenda: 

12 april om 20.00 uur in het Kadecafé, Amersfoort! 

Zenobia, slavin van het paleis, 362 blz.                  

uitgeverij Conserve, oktober 2015                                                                                                

De 'Rei de Tumba'

Blog 17, 18=02-2016

Beste familie, vrienden en volgers van mijn Blog. Na een lange periode van stilte ben ik weer begonnen aan een nieuwe Blog. De laatste keren meldde ik over de reizen die Margje en ik maakten door Brazilië om de film "Braziliaanse Koorts" te vertonen op allerlei plekken zoals in de kolonies in de staten Paraná en São Paulo en de nederzettingen van de nakomelingen van de Zeeuwse landverhuizers uit 1858. Eind mei 2015 kwamen wij uit Brazilië terug in Amersfoort, maar inmiddels zijn wij weer afgereisd naar onze kinderen in Curaçao. We hopen hier enkele maanden te verblijven. 

Tumbafestival

Wij logeerden gedurende twee weken voor het Carnaval bij Mário en Anita in de wijk Oost Jongbloed in Willemstad. Vanuit ons bed hoorden wij in de Caribische nachten muziek en een stevig ritme. Jongbloed ligt naast de wijk Brievengat en daar vond in het Festival Centrum de finale plaats van het vierdaags Tumba-festival. In Curaçao is dat een waar muziek- en dansspektakel op de klanken van verschillende Tumbas. Een keur van componisten, muzikanten en zangers van het eiland komen naar het Tumba-festival en strijden met hun composities om de felbegeerde titel "Rei di Tumba". (Koning van de Tumba) De compositie van de winnaar wordt namelijk gespeeld tijdens de "Road March" het grote Carnavalsdefilé en is een grote eer voor componist, arrangeur, en begeleidende band van musici. De winnende Tumba wordt in de periode voor het carnaval door nagenoeg alle radiozenders uitgezonden en schalt dan uit vele geluidsboxen thuis, in bedrijven en instellingen. De Tumba-koning of koningin is ook vaak eregast op vele feesten en bijeenkomsten.  

De winnende Tumba 2016: "Nos dos ta bati bai"

De "Rei di Tumba" 2016, zanger Rubertico Balentien

Enkele dagen na het festival wandelden wij in een grote bouwmarkt en daar werden T-shirts verkocht ten bate van een goed doel. Wat bleek, het was een initiatief van de pas gekozen "Rei de Tumba". En hij was ook nog ter plekke aanwezig! Een foto was snel gemaakt. Zo stonden wij, Margje en ik als 'macamba's' (zo worden hier de Nederlandse toeristen aangeduid) en Marjon als 'local' te prijken met de koning van de Tumba Rubertico Balentien. Ondanks dat het voor mij als buitenstaander moeilijk is om de muziek en het ritme van de Tumba en de teksten te doorgronden en mee te beleven.

De titel van de winnende tumba sprak mij zeker aan: "Nos dos ta bati bai". (Wij twee gaan samen door) De vertaling van het lied was niet eenvoudig. Dank zij de hulp van Marjon, Russell en een vriend kwamen we tot de volgende inhoud van de Tumba: “Het is nu tijd om elkaar de hand te geven en samen verder te gaan. Mondigen en onmondigen om in harmonie te leven en gebruik te maken van de gaven die we hebben”. Het koor herhaalt steeds: “Geef je hart, dat is de kracht van carnaval en Curaçao”. 

Enkele dagen voor het carnaval worden door
de bevolking allemaal kleine en grotere tribunes
gebouwd voor familie, vrienden en kennissen.

      De grote Carnavalsoptocht zondag hebben we niet bijgewoond. Ons werd aangeraden om dinsdagavond te gaan kijken naar de "Marcha de despedida", de afscheidsparade, omdat de stoet dan verlicht is, maar ook door het koelere weer. Magda, een zus van Russell, vond voor ons een mooi plekje. Urenlang stonden we langs de kant van de weg te kijken naar de prachtig verklede mensen die dansend op de tumba-muziek defileerden. Beschrijven wat ik zag is moeilijk, maar ik had mijn videocamera bij me en dacht nu moet ik toch de Tumba-koning, die op het festival werd gekroond en waarmee we op de foto zijn gegaan, in vol ornaat gezeten op zijn troon met kroon en scepter voorbij zien komen en filmen. Ik was er helemaal op gefocust. Dit wilde ik niet missen.... Na drie uur optocht trok Marjon mij plotseling mee van de stoep de straat op en riep "kijk, daar gaat ie, op straat!" De vorst zat niet hoog op zijn troon boven het volk verheven met een kroon op zijn hoofd. Nee, hij liep in een door helpers met touwen afgezet vierkant gewoon op straat tussen het dansende volk met een wit petje op, een fles water en de scepter in zijn hand en danste mee met de carnavalsvierders. 

Hierbij een korte filmimpressie van 90 seconden die ik maakte van de "Marcha de Despedida", de dinsdagavondmars met aan het slot de passage van de Tumbakoning. 

  

                   

 die tijd werd gedomineerd door Calypso en de steelbands. De Tumba is historisch bezit van het volk van Curaçao. Het heeft een heel eigen geschiedenis samen met de tambu. De muziek stamt uit de tijd van de slavernij. In die tijd werd de muziek voornamelijk gemaakt op landbouwgereedschap. Nog steeds vibreert de tumba in al die mensen die dansend aan ons voorbij trekken en in de mensen langs de kant van de weg. Niet proberen te begrijpen dacht ik, maar 'ondergaan', zoals we in Brazilië wel hebben ervaren met de grote carnavalsoptochten. Daar werd de samba de muziek van het carnaval. In de samba heeft zoals in de tumba de percussie de centrale rol en de koningen van de samba waren de zwarte vooral de Afro-brazilianen. De Braziliaanse journalist Novaes had een interview met een jonge taxichauffeur en vroeg hoe het toch kwam dat een volk dat zo geleden had toch zo vrolijk was. "Al het lijden heeft ons geleerd dat onze vrolijkheid alleen maar van ons kan zijn, niets kan onze levensvreugde wegnemen". was het antwoord.  

 
      Nieuwsgierig geworden naar de Tumba 2016 en de Tumba-koning Rubertico Balentien? 

Je vindt hem op: https://youtu.be/tpSKBa6hfEU